مفاهیم پایه در فناوری اطلاعات

تعریف ارتباطات

ارتباطات فرایندی است که ارگانیسمها را به یکدیگر پیوند می‌دهد.” این ارگانیسم ممکن است به دو دوست که با هم صحبت می‌کنند، روزنامه‌ها و خوانندگان آنها، کشور و خدمات پستی و سیستم تلفن آن اشاره داشته باشد.

چهار جزء اصلی در هر ارتباط

الف- فرستنده

ب- گیرنده

 ج- پیام  

د- محیط ارتباطی

هدف از برقراری ارتباط

انتقال پیام(نماد) از طریق محیط ارتباطی بین فرستنده و گیرنده

ویژگی اطلاعات خوب و مناسب

دقیق، صحیح ، مرتب ، به روز (جدید باشد)، به اندازه کافی، به هنگام  (تحویل به موقع)

تعریف فناوری (تکنولوژی)

ترکیبی از مهارت‌ها، دانش‌ها، توانایی‌ها، مواد و ابزارها است که انسان‌ها از آن برای تبدیل و یا تغییر مواد خام به اجناس ارزشمند یا خدمات استفاده می‌کنند

تعریف فناوری اطلاعات

مجموعه‌ای از سخت‌افزار و نرم‌افزارها و مغزافزارها است که داده‌ها را کسب(دریافت)، ذخیره، طبقه‌بندی، بازیابی،  انتقال و پردازش، توزیع و کاربردی می‌نماید

پایه های فناوری اطلاعات

نیروی انسانی، سرمایه، تجهیزات base،

اجزای فناوری اطلاعات

سخت‌افزار ، نرم‌افزارها ، مغزافزارها

ضرورت استفاده از فناوری اطلاعات

سرعت ، دقت 

فناوری اطلاعات و مدیریت زمان

سه قدم اساسی در مدیریت زمان

1. مدیریت بر خویشتن یعنی چه کنیم که همیشه با آرامش و خیال راحت بتوانیم روی کارهای مهم خود متمرکز شدیم. کسی که نتواند خود را مدیریت کند قادر به مدیریت زندگی و خانواده خود نیز نخواهد بود
2. استفاده صحیح از وقت در این قدم باید بتوانیم هدف خود را مشخص کنیم و سپس کارها را اولویت بندی نماییم
3. رعایت دقیق زمان برای فعالیت

مراحل فناوری اطلاعات

1. گردآوری و تولید (طراحی ، جمع آوری و توسعه)
2. ذخیره سازی و بازیابی (نگهداری، بایگانی)
3. پردازش (سازماندهی)
4. انتشار و انتقال اطلاعات (توزیغ، عرضه، نمایش)

عوامل مؤثر برتوسعه فنّاوری اطلاعات

• رشد فنّاوری ریزپردازنده ها وکوچک شدن ابعاد آنها
• •         کاهش بهای رایانه ها
• •         گسترش  استفاده از کامپیوتر و کاربرد آنها
• •         توسعه شبکه های ارتباطی( زیر ساخت )
• سرعت رشد اینترنت

مقایسه فناوری مولد و فناوری اطلاعات

فناوری مولد در جامعه صنعتی مورد استفاده قرار می گیرد و ازمواد خام طبیعی استفاده می کند.

فناوری اطلاعات در جامعه اطلاعاتی مورد استفاده قرار می گیرد.

تعریف جامعه

جامعه عبارتند از جمعی افراد که دور هم و در یک مکان مشترک زندگی می کنند و با یکدیگر ارتباط متقابل دارند.

علم جامعه شناسی علمی است که نحوه ی ارتباطات بین افراد جامعه را مطاله و بررسی می کند.

منشا تغییرات درجامعه

عوامل غیرارادی و عوامل ارادی مانند جنگ، رشد علوم و فنون، عوامل جمعیتی، وقایع طبیعی، افراد برجسته،  تغییر دردانش و فرهنگ

تعریف جامعه اطلاعاتی ( جامعه فراصنعتی)

کارشناسان جامعه اطلاعاتی را جامعه ای می دانند که در آن ارتباطات، عامل انتقال دهنده واقعی برای ایجاد تغییر و تحول در هر فرد به منظور دستیابی عملی به اطلاعات است و تولید ارزش های اطلاعاتی عامل تعیین کننده ای در توسعه جامعه است.

ویژگیهای جامعه اطلاعاتی

1. ارتباطات عامل انتقال دهنده واقعی برای ایجاد تغییر و تحول برای دستیابی بی عملی به اطلاعات
2. تولید ارزشهای اطلاعاتی عامل تعیین کننده برای توسعه جامعه و محور تصمیم گیری است.

زیر ساخت های لازم برای جامعه اطلاعاتی

زیر ساخت های فرهنگی و اجتماعی، زیرساخت های فنی و تکنولوژی، زیر ساخت های منابع انسانی

ضریب نفوذ

ضریب نفوذ برای ابزارهای ارتباطی تعریف میشود و عبارت است از مدت زمانی که طول می کشد تا یک وسیله ی ارتباط جمعی توسط ۵۰ میلیون نفر انسان استفاده شود. به دلیل خصایل ممتاز محیط اینترنت، ضریب نفوذ آن بیش از همه رسانه ها بوده است:

اطلاعات تولید شده در ۳۰ سال اخیر از اطلاعات تولید شده در ۵۰۰۰ سال گذشته بیشتر است.

گسترش و تنوع ابزارها و امکانات اطلاعاتی و ارتباطی و تبدیل شدن دنیای حاضر به دهکده ای جهانی ساختارهای فکری و فرهنگی جوامع را همسان و همگون ساخته است.

آثار استفاده از فناوری اطلاعات در جامعه

استفاده از فناوری اطلاعات باعث می شود بهینه سازی و توسعه کمی و کیفی اطلاعات علوم مختلف فنی و تجربی و انسانی و هنری اتفاق بیفتد که خود باعث می شود افزایش تمرکز بر روی علوم مختلف اتفاق بیفتد.

تصویر و جایگاه روشنی از فناوری اطلاعات در جامعه باعث می شود شناسایی جایگاه اصلی اطلاعات اتفاق بیفتد.

در جامعه اطلاعاتی چارچوب مثبت و نگرش استاندارد از زندگی اجتماعی برای انسان عصر اطلاعات اتفاق می افتد.

ارتقاء جایگاه دانش درجامعه باعث می شود تغییر در سطح تفکر افراد ونوع عملکرد مردم اتفاق بیفتد که خود باعث می شود افزایش کمی و کیفی نحوه بهره گیری و بهره دهی به جامعه اتفاق بیفتد.

توسعه دانش و سواد عمومی و اطلاعاتی باعث می شود ارتقا جایگاه شخصیتی بشر اتفاق بیفتد.

جامعه اطلاعاتی از یک سو قصد توسعه روابط انسانی را دارد و برای اینکار ، نیاز به یافتن یک زبان مشترک است و از سوی دیگر مخالف نابودی زبان های بومی است. نمی توان فرهنگ را به عنوان یک ابزار مورد استفاده خصوصی یا تجاری قرار داد.

مهمترین مسائل حال حاضر

1. دسترسی بی قید و شرط همگان به سرویس های جهانی است.
2. درک، آگاهی عمومی و آموزش در مورد مزایای فنآوریهای اطلاعاتی و ارتباطی در کشورهای در حال توسعه

عصر اطلاعات  نیازمند دموکراسی دیجیتالی است که باعث می شود تعریف هویت جدیدی برای انسان اتفاق بیفتد.

چرا که توزیع دانش در تمام سطح جامعه باعث می شود مردم با حقوق خود کاملا آشنا می شوند که خود باعث می شود کاهش زمینه ظهور فقر، پدیده های منفی اجتماعی همچون دزدی، اعتیاد و… اتفاق بیفتد.

در جامعه اطلاعاتی دولت ها مالک اطلاعات نیستند بلکه فقط نقش جمع آوری، توزیع و مدیریت اطلاعات را در جامعه به عهده دارند.

اما مدرنیته باعث می شود شکاف اطلاعاتی(حاصل فقر اطلاعاتی)  و شکاف دیجیتالی (حاصل فقر ارتباطی) اتفاق بیفتد.

تعریف شکاف دیجیتالی

فاصله بین کسانی است که از منافع فناوری نوین بهره مند هستند و آن هائی که از آن بی بهره اند.

تقریبا ۹۰% کاربران اینترنت در کشورهای توسعه یافته هستند که رویهم رفته ۱۶% جمعیت جهان را تشکیل می دهند. آفریقا و کشورهای عربی فقط ۱% جمع کاربران اینترنت جهان را دارا می باشند

اینترنت به دلیل تنوع و گستردگی امکانات و ابزار ارتباطی که شامل متن، صوت و تصویر می باشد و همچنین سرعت بالای انتشار اطلاعات می تواند به عنوان برترین رسانه جامعه اطلاعاتی معرفی شود

چالش های موجود در عصر اطلاعات

انفجار اطلاعات در جوامع توسعه یافته ، انفجار جمعیت و توسعه نیافتگی

مشکلات جدی جهانی

۱-تلفیق دو پدیده شکاف دیجیتالی و شکاف اطلاعاتی توسط کشورهای پیشرفته

۲-استفاده از بستر های اطلاعاتی-دیجیتالی موجود به عنوان اهرم فشار بر علیه کشورهای ضعیف و توسعه نایافته است .

عدم توسعه مناسب کاربری اطلاعات باعث می شود مشکلات کشورهای توسعه نیافته در مصرف انرژی اتفاق بیفتد.

دیدگاههای حاکمیت بر فضای دنیای اطلاعات باعث می شود برتری طلبی به شکل غلبه الکترونیکی در عرصه جهانی اتفاق بیقتد که خود باعث می شود تصاحب سریع تر اطلاعات اتفاق بیفتد که خود باعث می شود رشد تمایز اطلاعاتی اتفاق بیفتد که منجر به شکل گیری طبقه بندی جدید با ویژگی فقر اطلاعاتی می شود.

در نتیجه استفاده نابجای کشورهای پیشرفته از شرایط موجود، از آن به عنوان اهرم فشارهای اقتصادی، سیاسی و علمی استفاده می کنند.

ثروتمندترین کشورهای امروز جهان بیش از دیگران از ساختار نوین اطلاعاتی جهان بهره‌مند می‌باشند.

پدیده صنعت‌زدایی در کشورهای پیشرفته صنعتی، بازتابی از ظهور اقتصادهای اطلاعاتی در این کشورهاست.

اقتصاد اطلاعاتی

اقتصاد اطلاعاتی (اقتصاد اطلاعات محور)، اقتصاد دانش محور، اقتصاد دیجیتال و یا اقتصاد اینترنت را می توان به عنوان اولین معیار و وسیله ای برای پیشرفت به سوی جامعه اطلاعاتی، نام برد که ناشی از تحولات اجتماعی و اقتصادی از سال ۱۹۶۰ تاکنون می باشد.

اقتصاد دیجیتالی در یک محیطی به نام اکوسیستم اقتصاد دیجیتالی شکل گرفته است.

مهمترین اجزای اکوسیستم اقتصاد دیجیتالی

• شناخت مشتری و برقراری ارتباط موثر با واسطه ها که با راه اندازی وب سایت می توان نقش آنها را بسیار کم رنگ نمود
• تشریح خدمات پس از فروش در وب سایت برای مشتریان به صورت دقیق تا مشتری بتواند دقیق ترین و منطقی ترین خرید را درکوتاه ترین زمان ممکن انجام دهد
• بهترین زمان فروش پس از فروش می باشد.چرا که مشتریان بر اساس کیفیت خدمات پس از فروش می توانند تصمیم گیری و انتخاب بهتری داشته باشند.

فناوری اطلاعات ، اقتصاد و تجارت

مدل توسعه فناوری اطلاعات (UNDP) (United Nation Development Program)

این مدل با همکاری چند مؤسسه بین‌المللی معتبر برای توسعه فناوری اطلاعات در کشورهای درحال توسعه فراهم شده است. این مدل شامل پنج مؤلفه است:

منظور ار توسعه نهاد این است که دولت بایستی شرکت های کوچک و متوسط و بزرگ متناسب با خواست ها و نیازهای مردم ایجاد کند و آنها را توسعه بدهد تا مردم بتوانندبه فضاهای ملی و بین المللی وارد شود.

اشتغال در جامعه اطلاعاتی

عصر اطلاعات با ویژگیهای خاص خود ماهیت کار و اشتغال را دستخوش تغییرو تحولات زیادی می نماید.

دلایل ایجاد مشاغل جدید در عرصه فناوری اطلاعات و کارخانجات صنعتی توسط فناوری اطلاعات

1. بهره گیری از فناوری های نوین سبب توسعه شغلی انسان و انجام فعالیت هایی در سطوح بالاتر خواهد شد.
2. عدم توجه به فناوری اطلاعات موجب افزایش شکاف دیجیتالی کشور در جهان و در نتیجه کاهش ارتباط کشور با دیگر کشورهای دنیا خواهد شد.
3. بهره گیری از مشاغل سنتی از کارایی های مغز انسان کم تر استفاده می کند و بیشتر به نیروی حسی متکی هستند.

تغییراتی که در عرصه کار و اشتغال رخ می دهد

الف ـ حذف برخی از مشاغل فعلی ( شبیه مشاغل مرتبط با کتابداری سنتی و..)

ب ـ تغییر دربرخی دیگر از مشاغل بعنوان مثال  فعالیتهای  مهندسی، تجارت، پزشکی،آموزشی و .. متأثر از فناوری اطلاعات با روشهایی جدید اجرا می شوند.

ج ـ ایجاد مشاغل جدید(بعنوان مثال مشاغلی نظیر، برنامه نویس وب، برنامه نویس بانک اطلاعاتی،برنامه نویس سایت، کارشناس امنیت اطلاعات، مدیر شبکه)

د ـ ایجاد پدیده دورکاری به معنی «استفاده از رایانه ها و ارتباطات راه دور برای انجام وظایف شغلی درموقعیتهای جغرافیایی متفاوت»،

هـ ـ تخصصی تر شدن سطح وظایف واگذار شده به انسانها (کارهای فیزیکی به ماشینها واگذار می شود لذا ایجاد و ارتقای مهارتهای کارکنان از اهمیت خاصی برخوردار است. )

تعریف نیروی کار  IT   توسط کمیته دولتی فنّاوری اطلاعات ایالت ویرجینیا در امریکا

یک شغلIT   دررابطه با ایجاد، ذخیره‌ سازی، تبادل ویا استفـــــاده ازاطلاعات به کمک ادوات فنّاوری بوده و به‌صورت مشخص مشاغلی را دربرمی گیرد که نیازمند طراحی و توسعه نرم افزار وسیستمهای سخت‌افزاری، پشتیبانی فنی رایانه وسیستمهای جــــانبی، تولیـد ومدیریت سیستمهای شبکه‌ای و پایگاههای اطلاعاتی است.

نیروی کاراصلی IT شامل مشاغلی است که در توسعه فنّاوری اطلاعات مهم بوده و درمرکــز تنگناها یا کمبودهای مهارتی IT قراردارند

اگر بیش از نصف دانش مورد استفاده شخص از نوع دانش IT باشد آن شخص نیروی کار IT است.

چهارحرفه در نیروی کار  IT

دانشمندان رایـــانه ، مهندسیــن رایانه، تحلیلگران سیستم، برنامه‌نویسان کامپیوتر

معیار جداسازی نیروی کار از سایر شاغلین از نظر «فریمن و آسپری»

میزان نیازمندی یک شـــغل به دانش IT (IT Knowledge ) ، میزان نیازمندی یک شـــغل به سایر حیطه‌های دیگر دانش( Domain Knowledge

مهارتها و دانش موردنیاز نیروی کار ICT

الف ـ دانش فنی درباره فنّاوری اطلاعات

ب-دانش صنعتی و تجاری (نظیر: تشخیص هزینه‌های پروژه، زمانبنـدی وبودجه، آشنایی با اطلاعات صنعتی، برنامه‌های پشتیبانی ازتولید و…)

ج ـ مهارتهای ارتباطی وسازماندهی (مهارتهای لازم برای کار تیمی، سازماندهی)

طبقات شغلی در IT

• مفهوم پرداز
• توسعه دهنده
• اصلاح کننده
• پشتیبانی کننده

راهکار اصلی مقابله با کمبود نیروی کار IT  توسعه منابع انسانی است.

تعریف توسعه

تغییرات کمی و کیفی در جهت مثبت در طول زمان

تعریف توسعه منابع انسانی

 رشد توانائیها و مهارتهای نیروی انسانی ازطریق ارائه آموزشها، کمک به افراد برای رشد درسازمان و استفاده بهتر از توانائیهای آنها

توسعه منابع انسانی را می توان در سطح ملی نیز با استفاده از الگوهای توسعه سواد اطلاعاتی محقق نمود.

تعریف سواد

سواد در برگیرنده مهارتهای مورد نیاز برای یک شخص است تا بتواند نقش مناسبی را در جامعه ایفا نماید

ساده ترین حالت سواد مشتمل بر توانایی بکارگیری زبان است بدین معنا که یک شخص با سواد قادر به خواندن، نوشتن و درک زبان بومی خود می باشد.

خواندن و نوشتن و آشنایی با حساب هنوز به عنوان مهارتهای اساسی در سواد به شمار می آید.

با ورود به عصر اطلاعات و تشکیل جوامع اطلاعاتی وجود مهارتهای لازم برای جستجو، استخراج و استفاده از اطلاعات امری ضروری است و برای اولین بار توسط زورکوسکی در سال ۱۹۷۴ مطرح کردید.

سواد کامپیوتری، سواد کتابخانه ای، سواد رسانه ای، سواد شبکه ای، سواد دیجیتالی نیز در همین ارتباط هستند.

سواد اطلاعاتی

به مجموعه مهارت هایی اطلاق می شود که فرد بتواند:

• نیاز اطلاعاتی خود را تشخیص دهد
• براساس نیاز اطلاعاتی خود سوال های را تدوین کند
• منابع بالقوه اطلاعات را شناسایی کند
• راهبردهای موفقیت آمیزی برای جستجو تدوین کند
• منابع اطلاعاتی به دست آورد
• اطلاعات را ارزیابی کند
• اطلاعات را برای کاربردهای بعدی سازماندهی کند
• اطلاعات جدید را درمجموعه دانش موجود خود ادغام نماید
• از اطلاعات برای تفکر انتقادی و نیز تصمیم گیری استفاده کند.

الگوهای توسعه سواد اطلاعاتی

الف- چگونگی کشف و دسترسی به اطلاعات شامل:

• شناسایی روش نیل به منابع اطلاعاتی مفید
• چگونگی توسعه و اصلاح روش جستجو
• چگونگی دسترسی به منابع اطلاعاتی و ابزارهای جستجو برای نیل به اطلاعات مورد نیاز

ب- چگونگی فهم و بهره برداری از اطلاعات شامل:

• چگونه ارزیابی اطلاعات بازیابی شده است
• سازماندهی و ایجاد ارتباط بین دانش جدید و دانش موجود
• ترکیب و تولید دانش جدید

سیستم‌های مدیریت آموزش الکترونیکی

1. سیستم مدیریت آموزش  (LMS)
2. سیستم مدیریت محتوای آموزشی (LCMS)

 ویژگیهای سیستم‌های مدیریت آموزش الکترونیکی

•         تنظیم و بودجه‌بندی زمانی و محتوایی دروس  
•         کنترل حضور و غیاب
•         ارزیابی پیشرفت تحصیلی فراگیران
•         نظارت بر امتحانات و ارزشیابی

ویژگیهای  اصلی آموزش الکترونیکی 

تعریف سازمان

نهادی اجتماعی که هدف مشخصی را تعقیب می نماید به عبارت بهتر سیستمی است با مرزهای معین که به سبب داشتن ساختاری آگاهانه، فعالیت هایی را انجام می دهد.

ابعاد سازمانی

الف- ابعاد ساختاری: پیچیدگی، رسمیت، تمرکز

ب- ابعاد محتوایی: اندازه، فناوری، محیط، فرهنگ، استراتژی و اهداف

سازمان مجازی

سازمانی مبتنی بر شبکه است که با استفاده از آخرین فناوریهای ارتباطی و اطلاعاتی مانند اینترنت و اینترانت مراودات  و همکاری با اشخاص و سازمانهای دیگر را خارج از فضا ، زمان و مرزهای فیزیکی امکان پذیر می سازد.

مهمترین عوامل که در پیاده سازی فناوری اطلاعات  (IT) در هر سازمان باید مورد نظر و توجه قرارگیرد

• فرهنگ سازی
• اعتقاد وباور مدیران ارشد سازمان
• آفت شناسی
• حرکت به سمت ساختار فرایندی
• درگیری کلیه افراد سازمان درامور فناوری اطلاعات
• بهبود شاخصهای بهره وری
• کوچک سازی

برنامه جامع توسعه فناوری اطلاعات (Master Plan) جهت تحقق بخشیدن به منفعت های ناشی از تکنولوژی اطلاعات بکار گرفته می شود.

سازمانها باید فناوری اطلاعات را در داخل ساختار ، فرهنگ و استراتژی سازمانی خویش جای دهند و جایگاه بخش فناوری اطلاعات را در سازمان به طور مشخص تعریف کنند.

مسائلی که باید در طرح جامع (Master Plan) فناوری اطلاعات مشخص شوند

۱-برنامه ریزی استراتژیک سازمانها

۲- شناخت وضع موجود

۳- تعیین و بررسی نیاز های آینده

۴-طراحی گزینه ها و پیشنهادات ممکن

۵-تحلیل مقایسه ای پیشنهادات و انتخاب گزینه برتر

۶-تعیین برنامه ها و استراتژی پیاده سازی فناوری اطلاعات

 برنامه ریزی استراتژیک برای توسعه فناوری اطلاعات بر اصول اساسی زیر استوار است

•  فناوری اطلاعات یک امر حیاتی است .
• فناوری اطلاعات یک منبع اساسی برای آموزش ، تحقیقات و همکاریهای اجتماعی می باشد.
• فناوری برای مدیریت داده ها و اطلاعات بسیار اساسی و مهم است.

تعریف طرح جامع (Master Plan) در فرهنگ آکسفورد

یک برنامه تفصیلی است که موفقیت یک پروژه پیچیده را محقق می سازد.

طرح جامع در دانش مدیریت محصول فرآیند برنامه ریزی جامع یا راهبردی است.

—تعریف برون سپاری

واگذاری برخی فعالیت های متناوب و تکراری داخلی و برخی تصمیم گیری ها به شرکت های پیمانکاری خارج از سازمان در قالب قرارداد یا تفاهم نامه

نقش برون سپاری کارکردهای فناوری اطلاعات در عصر حاضر

فناوری اطلاعات تقریبا جزئی حیاتی از هر سازمان است و نقش مهمی را در فناوری اطلاعات در یک سازمان ایفا می کند .

مزیت برون سپاری

1. تمرکز بر مزیت رقابتی تا ۳۶ % و کاهش هزینه تا ۳۶ %
2. بهبود کیفیت تا ۱۳ % درصد و افزایش سرعت به بازار رسانی تا ۱۰ %
3. افزایش سرعت نوآوری تا ۴ %          

البته باید دقت داشت که خرید یا اجاره، توسعه توسط کاربر نهایی و توسعه سیستم به صورت سنتی و تهیه نمونه اولیه جزء چالش های برون سپاری در حصول سیستم ها می باشد.

محدودیتهای موجود در تجارت الکترونیک که باعث پیشرف و گسترش برون سپاری می شود

1. محدودیت های زمانی ناشی از چالش های رقابت و مسائل امنیتی
2. کمبود توسعه دهندگان ماهر در زمینه شبکه و اینترنت و مسئله پیاده سازی شبکه های خارجی

معایب برون سپاری

1. شانه خالی کردن از کار و دزدیدن نتایج کار و قیمت گذاری مجدد فرصت طلبانه
2. نقص احتمالی قرارداد، کاهش روحیه و بهره وری کارکنان وابستگی به فروشنده و فقدان کنترل در داده ها

تعریف معماری

توصیفی فنی از یک سیستم، نشان دهنده ساختار اجزای آن و ارتباطات آنها و اصول و قواعد حاکم بر طراحی و تکامل آنها در گذر زمان

تعریف معماری اطلاعات (Information Architecture)

یک چهارچوب یکپارچه برای ارتقا و نگهداری فناوری موجود و کسب فناوری اطلاعات جدید برای نیل به اهداف راهبردی سازمان و مدیریت منابع آن.

معماری سازمانی

یک ساختار بنیادین یک سیستم با مولفه ها و روابط بین آنها و پشتیبانی آنها با محیط توسط قوانین و دستور العمل ها برای طراحی و تکامل.

هدف هر سیستم اطلاعاتی در سازمان

هم راستایی سیستم های کسب و کار و فرایندهای کسب و کار

برنامه ریزی برای پیاده سازی سیستم های اطلاعاتی شامل حرکت در هرم معماری سازمانی از قاعده به سمت راس هرم است.

همسویی بین استراتژی فناوری اطلاعات و کسب و کار یعنی حمایت استراتژی های فناوری اطلاعات از استراتژی های کسب و کار و برعکس.

هرم معماری سازمانی

الگوی معماری اطلاعات یا معماری فناوری اطلاعات  در یک سازمان  ( از سوی NIST)

تکنولوژی های مورد استفاده در سازمان ها

بانک داده‌ها (اطلاعاتی) یا پایگاه داده‌ها

مجموعه داده های ذخیره شده ( در ارتباط با موضوع) به صورت مجتمع و مبتنی بر ساختار تعریف شده با افزونگی کم ، تحت کنترل متمرکز و قابل استفاده برای یک یا چند کاربر بصورت مشترک را گویند.

سیستم مدیریت بانک داده‌ها (اطلاعات)DBMS

سیستمی که امکان نگهداری داده‌ها ، بازیابی، تغییر ، اضافه و حذف آنها را توسط کاربر میسر می‌کند.

انواع بانکهای اطلاعاتی

• سلسله مراتبی
• شبکه‌ای
• رابطه‌ای

اجزای اصلی بانکهای اطلاعات رابطه‌ای :

• موجودیت  Entity

 پدیده، شی ، شخص ، مکان یا مفهومی است که در رابطه با آن اطلاعات جمع‌آوری می‌شود ( شبیه دانشجو، درس، ماشین و …) که معمولا توسط سطرهای (یا رکوردها) یک جدول Table  نمایش داده می‌شوند.

• خصلت یا صفت Attribute

بیان کننده  ویژگی‌های یک موجودیت است مثلا نام ، شماره دانشجویی، آدرس و .. برای دانشجو که توسط ستونهای جدول )یا فیلد( نمایش داده می‌شوند. Field کوچکترین واحد ذخیره سازی اطلاعات است.

• •          رابطه  Relation

بیان کننده پیوند منطقی بین موجودیت‌ها است مثلا ارتباط موجودیت دانشجو و کلاس

ساسله مراتب عناصر اطلاعاتی در بانک اطلاعات

اجزای کامپیوتر

انرم‌افزارهای سیستمی  نرم‌افزارهایی  است که در حافظه ROM  (فقط خواندنی) توسط کارخانه قرار می‌گیرند.

نرم افزارهای کاربردی نرم‌افزارهایی  است که بر اساس نیاز توسط کاربر در کامپیوتر نصب می شود.

نرم‌افزارهای سیستمی  شامل موارد زیر است:

1. POST(Power on Self Test)
2. BIOS (Basic Input Output System)
3. LOADER

سیستم عامل که رابط بین انسان و کامپیوتر است مدیریت بر قسمتهای مختلف را بعهده دارد.

شبکه کامپیوتری

مجموعه‌ای از کامپیوترهای متصل به هم که بین آنها تبادل اطلاعات انجام می‌شود را گویند.

برخی از مزایای تشکیل شبکه ها

1. امکان ارتباط کامپیوترها در نقاط مختلف جهان و حذف مسافتهای فیزیکی
2. امکان تبادل اطلاعات و منابع برای بهره برداری مشترک
3. افزایش کارائی، سرعت و دقت در تبادلات
4. امکان مدیریت متمرکز اطلاعات و اعمال سیاستهای امنیتی

انواع شبکه ها  از نظر نوع ارتباط

• شبکه نظیر به‌ نظیر(Peer – to – Peer)
• شبکه مشتری ‌کارگزار Client /Server

انواع شبکه ها  از نظر اندازه

• الف- شبکه‌های محلیLAN (Local Area Network)
• ب- شبکه‌های بین‌شهریMAN (Metropolitan Area Network )
• ج-شبکه‌های‌گستردهWAN(Wide Area Network)

ضمنا  شبکه های درون سازمانی را Intranet گویند که  اگربه شبکه بیرونی مثلا اینترنت وصل شود آن را Extranet گویند.

انواع شبکه از نظر توپولوژی اتصال یا هم بندی

اجزای شبکه

الف ـ اجزای منطقی

• •       پروتکل شبکه: به معنی قواعد و قوانین خاصی که ارتباط کامپیوترها بر آن اساس صورت می‌گیرد مثل TCP/IP یا IPX
• •           سیستم عامل شبکه : سیستم عامل شبکه که بر روی سرور نصب و مدیریت بر شبکه را بعهده دارد.

ب ـ اجزای فیزیکی 

• •         کامپیوترهای سرور،  ایستگاههای کاری و امکانات جانبی مثل چاپگر
• •        محیط ارتباطی باسیم یا بی‌سیم ( Medium)
• •       سایر اجزای دیگر, Gateway ,Bridge ,Repeater ,Modem   Network Interface Card (NIC),  Hub ,Switch, Router

محیط انتقال اطلاعات با سیم

• Twistedpair (برای اتصال تلفنها)

• Coaxial cable  

• Fiber-optic cable  

محیط انتقال اطلاعات بی‌سیم

• Infrared

• Microwave

• Satellite

انواع سخت افزارهای مورد استفاده در شبکه

Hub

اتصال کامپیوترهای مختلف را به یکدیگر ممکن می‌سازد به گونه‌ای که در آن واحد فقط یک لینک ارتباطی را برقرار می‌کند( انواع مختلف  پسیو ، اکتیو و هوشمند) .

Switch

وسیله‌ای است که اطلاعات دریافتی روی پورت ورودی را به مقصد موردنظر آدرس ‌دهی و ارسال می‌کند در این صورت امکان وجود چند ارتباط همزمان وجود دارد.

Repeater

برای تقویت سیگنالهای ارتباطی بکار می‌رودو منجر به افزایش طول کابلها می‌شود.

Bridge

شبیه تکرار کننده است با این تفاوت که فقط سیگنالها را به کامپیوتر موردنظر ارسال می‌کند.

Router

مسیر مناسب را برای ارسال اطلاعات از یک نقطه به نقطه دیگر پیدا می‌کند.

 Gateway

مسیریابی بین دو شبکه با پروتکل‌های متفاوت که عمل ترجمه پروتکل‌ها را هم انجام می‌دهد.

NIC

کارت واسط شبکه که روی کامپیوتر قرار می‌گیرد.

Modem

برای تبدیل اطلاعات آنالوگ به دیجیتال و بالعکس استفاده می‌شود.

گردآورنده : شهرزاد نیاکان